زمين ساخت ورقه اي

در سال 1912 ميلادي دانشمند آلماني بنام وگنر اظهار داشت كه حدود 200 ميليون سال پيش تمام خشكي ها به هم متصل و يك تكه بوده اند اين خشكي رفته رفته به دو قسمت تقسيم شده و پس از آن هر قسمت نيز قطعه قطعه شده و قاره هاي امروزي را بوجود آمده اند سپس وگنر نظريه زمين ساخت ورقه اي را مطرح كرد.

نظريه زمين ساخت ورقه اي:
بر اساس اين نظريه سنگ كره زمين يك تكه نيست بلكه از تعدادي ورقه هاي بزرگ و كوچك تشكيل شده است.

نكته: بعضي از ورقه ها در زير قاره ها و بعضي ديگر در زير اقيانوس ها و برخي هر دو را در بر مي گيرد.

 

نكته: به هر يك از ورقه هاي سنگ كره يك پليت مي گويند نمونه اي از حركت پليت ها در سطح زمين.

 

بر اثر حركت پليت ها در حاضيه ورقه ها زلزله ايجاد مي شود.

زلزله
حركت ناگهاني قسمتي از زمين را زلزله گويند كه اين حركت موجب تخريب ساخمان ها و رانش زمين     مي شود و گاهي خسارت جاني و مالي زيادي را به بار مي آورد.

ريشتر
واحد شدت زلزله است كه دانشمند آمريكايي به نام چالز فوانسيس ريشتر اولين بار شيوه اندازه گيري شدت زلزله را پيشنهاد داد او شدت زلزله را 1 تا 12 ريشتر بيان كرد.

 

 

نكته انرژي زمين لرزه اي كه شدت آن يك ريشتر است برابر انرژي حاصل از انفجار 170 گرم تي ان تي (TNT) است. به ازاي افزايش هر درجه ريشتر شدت زمين لرزه 31 برابر عدد قبلي است.

سؤال: چه عاملي در زير سنگ كره موجب شكل پذيري و خمير مانند بودن نرم كره مي شود؟
جواب: دما و فشار بسيار زياد در زير سنگ كره

سؤال: چگونه قسمت خميري گوشته ممكن است جا به جا شود؟
جواب: چون قسمت زيرين دما بيشتر از قسمت بالايي بخش خميري شكل است اين اختلاف دما باعث تغيير چگالي مواد شده و سبب جابه جايي ماده خميري شكل مي شود.

سؤال: چه موقع ورقه هاي سنگ كره جا به جا مي شوند؟
جواب: وقتي مواد نرم كره به آرامي بالا بيايند و به طرفين كشيده شوند ورقه ها روي هم مي خزند.

حركت ورقه ها در مجاورهم به سه صورت ممكن است باشد.

1- دو ورقه از هم دور مي شوند.

 

2- دو ورقه به هم برخورد كرده و نزديك مي شوند.

3- دو ورقه در كنار هم مي لغزند.

پديده هاي حاصل از حركت ورقه ها:
1- ورقه هاي دور شونده:

بيش تر محل ورقه هاي دور شونده در ميان اقيانوس ها قرار دارند در اين مناطق مواد مذاب از بين دو ورقه خارج شده و بين دو ورقه سخت مي شود و پوسته جديد حاصل مي گردد.

به همين دليل هر ساله چندين سانتي متر بر وسعت اقيانوس ها افزوده مي شود.

 

2- ورقه ها هاي نزديك شونده:
چون ورقه هاي نزديك شونده خصوصيات فيزيكي و شيميايي مختلفي دارند پديده هاي حاصل به يكي از صورت هاي زير مي باشد.
الف: برخورد ورقه اقيانوسي با قاره اي:
چون ورقه هاي اقيانوسي نسبت به ورقه هاي قاره اي سنگين تر مي باشند به زير ورقه هاي قاره اي كشيده مي شوند و باعث ايجاد گودال اقيانوسي- كوه هاي آتش فشان و زلزله مي شوند.

ب: برخورد دو ورقه اقيانوسي:
يك ورقه به زير ورقه ديگر فرو مي رود و با خم شدن لبه ورقه ها گودال عميق اقيانوسي ايجاد مي شود. ورقه فرو رونده ذوب شده و مواد مذاب از بستر دريا خارج مي گردند و بر اثر آتش فشان جزايري سر از آب بيرون آورده و جزاير قوسي توليد مي گردند.

ج: برخورد دو ورقه قاره اي
هيچ كدام از ورقه ها زير ديگري فرو نمي رود چون جرم هر دو مساوي است بر اثر چنين برخوردي كوه و زلزله شديد ايجاد مي شود.

 

3- ورقه ها در كنار هم مي خزند

در اين محل ها نه پوسته جديد توليد مي شود و نه ورقه اي تخريب مي شود بلكه فقط ورقه ها كنار هم حركت مي كنند در اين صورت زلزله هاي شديد ايجاد مي گردد.

 

1- جملات زير را با استفاده از كلمات داده شده كامل كنيد.

 

الف: در حاشيه تمام ورقه ها هميشه	انتخاب كنيد جزاير اقيانوسي زلزله گودال عميق كوه هاي جوال چنگالي فشار	ايجاد مي گردد.
ب: مجموعه جزايري كه در ميان اقيانوسها از آب بيرون مي آيند	انتخاب كنيد جزاير اقيانوسي زلزله گودال عميق كوه هاي جوال چنگالي فشار	نام دارند.
ج: بر اثر تغيير	انتخاب كنيد جزاير اقيانوسي زلزله گودال عميق كوه هاي جوال چنگالي فشار	مواد خميري شكل نرم كره به سمت بالا حركت مي كند.

 

 

2- عبارات صحيح و عبارات غلط را مشخص كنيد.

صحيح     غلط   

 

 

- گزينه صحيح را انتخاب كنيد.

 

3)- علت وقوع زلزله مربوط به حركات كدام بخش از كره زمين است.

 

 

4) حاشيه ورقه هاي سنگ كره زمين توسط كدام پديده ها بهتر مشخص مي شود.

 

 

5)كدام دانشمندان نظريه زمين ساخت ورقه اي را بيان كرد.

 

 

6) بر اثر کدام پدیده ورقه ها هر سال چند سانتی متر بر وسعت اقیانوسها افزوده می شود؟

 

7) اگر مواد مذاب نرم كره جرياني رو به بالا داشته باشند.

8) كدام دليل بيان كننده اين است كه قاره ها قبلا به هم متصل بوده اند.

9) بر اثر برخورد دو ورقه قاره اي كدام پديده ها حاصل مي شوند.

7) كدام پديده هاي طبيعي در يك منطقه هر چه بيش تر باشد خسارت كمتري ايجاد مي كند.

 

 

11) براي هر عبارت، كلمه مناسب انتخاب كنيد.

 

الف: ايجاد جزاير قوسي و آتشفشان	انتخاب كنيد لغزيدن ورقه ها كنار هم برخورد ورقه قاره اي و اقيانوسي برخورد دو ورقه قاره اي برخورد دو ورقه اقيانوسي
ب: ايجاد كوه و زلزله	انتخاب كنيد لغزيدن ورقه ها كنار هم برخورد ورقه قاره اي و اقيانوسي برخورد دو ورقه قاره اي برخورد دو ورقه اقيانوسي
ج: ايجاد گودال اقيانوسي به موازات قاره ها	انتخاب كنيد لغزيدن ورقه ها كنار هم برخورد ورقه قاره اي و اقيانوسي برخورد دو ورقه قاره اي برخورد دو ورقه اقيانوسي
د: نه پوسته جديد و نه عمل تخريب صورت مي گيرد	انتخاب كنيد لغزيدن ورقه ها كنار هم برخورد ورقه قاره اي و اقيانوسي برخورد دو ورقه قاره اي برخورد دو ورقه اقيانوسي

نظرات شما عزیزان: