سايت تخصصي علوم راهنمایی

آدمي و محيط زيست:

انسان از گذشته هاي دور تمام نيازهاي خود را از طبيعت تامين كرده است و از جهات گوناگون بر محيط طبيعي خود اثر گذاشته است، با افزايش جمعيت كره زمين آدمي محيط هاي طبيعي را از بين مي برد و محيط هاي مصنوعي مانند شهرها را جايگزين مي كند.

با افزايش جمعيت ميزان تقاضا براي مصرف منابع طبيعي زيادتر مي شود اين منابع به دو دسته تقسيم مي شود.

منابع تجديد شدني:

منابعي هستند كه به طور عمده از جانداران بدست مي آيند، سرعت توليد اين منابع زياد است و متناسب با مصرف توليد مي شوند. مثل پشم، پنبه...

منابع تجديد نشدني:

منابعي هستند كه چرخه توليد آنها بسيار طولاني است اما سرعت مصرف آنها بسيار بسيار زيادتر از سرعت توليد آنهاست مانند نفت و زغال سنگ.

پيشرفت و شهرنشيني عملا سبب شده است از منابع كره زمين به طور فزاينده اي مصرف گردد. و بشر در آينده نزديك با كمبود منابع تجديد نشدني مانند سوخت هاي فسيلي مواجه خواهد شد.

آلودگي محيط زيست:

آدمي امروز صرف نظر از آنكه به طور بي رويه و با بي فكري تمام به استفاده و تهي كردن منابع زمين مي پردازد با فعاليت هاي خود در امور صنعتي موجب آلوده شدن محيط مي گردد.

آلودگي عبارت است از وارد كردن مواد يا انرژي به وسيله ي آدمي به محيط زيست به طوري كه منابع حياتي يا سلامتي انسان در معرض خطر قرار گيرد.

انسان ها بر آلودگي هوا، آب، افزايش زباله ها و نابودي گياهان و جانوران و تخريب لايه اوزون موجب آسيب به طبيعت مي شود.

حفظ محيط زيست:

امروزه مي دانيم كه چه خطراتي محيط زيست ما و ساير جانوران را تهديد مي كند.

انسان هاي آگاه و مسئول مي دانند كه چگونه در حالي كه از منابع طبيعي استفاده مي كنند به حفظ آنها هم كمك كنند.

منظور از حفاظت از محيط زيست، تلاش براي دست يابي به توزان ميان استفاده از منابع طبيعي و حفظ آنها براي آينده است. حفظ منابع و ذخاير زير زميني مصرف درست انرژي ها و حفاظت از گونه هاي زيستي گياهي و جانوري نمونه اي از اين موارد است.

امروزه انسان آگاه و متمدن مي داند كه حفاظت از گونه ها و گوناگوني زيستي جانداران و حفظ بقاي آنها براي او سودمند است. انسان در گذشته، روش هاي نادرست استفاده از منابع طبيعي موجب انقراض بعضي از گونه ها شده است انسان، چراي بيش از حد دام ها در مراتع، قطع درختان جنگل، از بين بردن زمين هاي حاصل خيز، آلودگي آب، هوا، خاك موجب از بين رفتن گونه هاي زيستي شده است.

آلودگي هوا:

انسان به طرق گوناگون موجب آلودگي هوا مي شود. دود و ذرات سمي حاصل از اگزوز اتومبيل ها، دودكش كارخانه ها، نيروگاه ها، و وسايل توليد حرارت مانند بخاري ها، شوفاژ، آبگرمكن و سوزاندن زباله هاي موجب آلودگي هوا مي شود.

با سوختن نفت در زغال سنگ موادي از قبيل تركيبات گوگردي، كربن منواكسيد، كربن دي اكسيد، تركيبات سرب در مواد نيتروژن دار و هيدروكربن ها وارد هوا مي شود كه نوعي آلودگي است.

مواد حاصل از سوختن سوخت هاي فسيلي در شرايط خاص همراه با رطوبت و اشعه نور خورشيد منجر به تركيب خطرناك مه دود مي شود كه مي تواند صدمه زيادي به دستگاه تنفسي آدمي وارد كند.

باران اسيدي:

همه ساله ميليون ها تن گازهاي اسيدي حاصل اكسايش از سوخت هاي فسيلي حاصل مي شوند و وارد هوا شده و همراه با باران و برف و مه به زمين باز مي گردند و موجب آلودگي خاك و آب مي شوند به اين گونه بارش ها كه آب آنها خاصيت اسيدي دارد باران اسيدي مي گويند باران هاي اسيدي موجب نابودي گياهان و جانوران و كاهش تنوع زيستي مي شوند.

انسان و تغيير در طبيعت:

زنجيره ي غذايي

به روابط غذايي بين يك توليد كننده و چند مصرف كننده زنجيره ي غذايي مي گويند در يك زنجيره غذايي هر موجود مانند حلقه زنجيره اي كه ارتباط غذايي ساير موجودات را برقرار مي كنند.

شبكه ي غذايي:

اگر چند زنجيره ي غذايي را بررسي كنيم متوجه مي شويم كه يك يا چند موجود زنده در آنها مشترك است يعني بين زنجيره هاي غذايي هم رابطه اي وجود دارد. به مجموعه ي زنجيره هاي غذايي شبكه ي غذايي مي گويند.

شبكه ي حيات:

همه ي زنجير هاي غذايي روي كره زمين با يكديگر ارتباط دارند. به مجموعه ي اين شبكه هاي غذايي شبكه ي حيات مي گويند.

هر چه گوناگوني جانداران در يك شبكه زيادتر باشد امكان بقا و پايداري جمعيت آن شبكه بيشتر خواهد بود.

مثلا اگر در يك شبكه غذايي يك نوع جاندار كمتر شود جانور تغذيه كننده از آن جانور، جانوران ديگري را به عنوان غذا شكار خواهد كرد. مثلا اگر جمعيت خرگوش ها كاهش يابد عقاب مي تواند جانور ديگري مانند پرنده كوچك را شكار كند.

فعاليت انسان موجب مي شود كه تنوع زيستي جانوران كمتر شود مثلا با از بين بردن جنگل ها محيط زيستي بعضي از گونه ي جانوري و گياهي را از بين مي برد بنابراين بعضي از گونه ها منقرض مي شوند و شرايط براي زندگي ساير گونه ها كه مواد غذايي مورد نياز خود از جانوران انقراض يافته، تامين مي كردند كمتر خواهد شد.

مثال هايي از اثر انسان بر تغيير و گوناگوني زيستي جانوران:

1) استفاده از سموم جهت از بين بردن گياهان و جانوران:

انسان در گذشته براي از بين بردن پشه مالاريا (پشه آنوفل) از حشره كش هايي استفاده كرده است، كه سموم آنها وارد زنجيره هاي غذايي شده است اين سموم تا مدت زيادي در بدن جاندار باقي مي ماند و دفع نمي شود و موجب مرگ آنها شده است.

2) به وجود آمدن حشرات و جانداران مقاوم:

انسان با استفاده از داروها و حشره كش ها موجب جهش و انتخاب مصنوعي گونه ها برتر حشرات شده است به طوري كه جانداران حساس به سموم از بين رفته و گونه هاي مقاوم باقي مانده و تكثير شده اند.

3) سرازير شدن نفت از نفت كش ها و مرگ ميليون ها جانور آب زي دريايي و جانوراني كه از اين جانوران تغذيه مي كنند.

4) گرم شدن كره زمين به علت ازدياد كربن دي اكسيد هوا و ايجاد پديده اثر گلخانه اي:

بر اثر اين پديده يخ هاي قطبين زمين ذوب شده و آب اقيانوس ها بالاتر خواهد آمد كه موجب تخريب سواحل و مرگ جانداران و گياهان ساحلي مي شود.

سؤالات فصل 14

1- عبارات صحيح و عبارات غلط را مشخص كنيد.

صحيح غلط

الف) انسان براي زندگي و سلامت خود , نيازهايش را از طبيعت به دست مي آورد.
ب) معادن فلزات از منابع تجديد شدني است.
ج) حمايت از تنوع موجودات زنده ي زمين اهميت زيادي براي انسان دارد.
د) دود حاصل از اتومبيل ها و كارخانه ها موجب نابودي درختان مي گردد.

2- گزينه درست را انتخاب كنيد

1- كدام ماده تجديد شدني محصوب نمي شود؟

	الف) پنبه
	ب) پشم
	ج) نشاسته
	د) سنگ آهن

2- كدام عبارت در باره ي حفاظت از محيط زيست درست است؟

	الف) محافظت از منابع تجديد نشدني
	ب) استفاده نكردن از منابع تجديد نشدني
	ج) ايجاد توازن در مصرف و حفظ آن
	د) حفاظت از گياهان و جانوران

3- امروزه مهم ترين آلوده كننده ي هوا كدام گزينه محسوب مي شود؟

	الف) ذرات گرد و غبار دود
	ب) دود اتومبيل ها
	ج) دود حاصل از آتش فشان ها
	د) ذرات بار دار هسته اي