همه ي سلول هاي بدن ما به مواد غذايي ضروري احتياج دارند اما در غذاي روزانه ي ما اين مواد به مقدار كافي وجود ندارند .

اگر به جدول زير نگاه كنيد متوجه مي شويد كه 

آب ،آمينو اسيدها ،قند هاي ساده واجزاي ليپيدها براي بدن ضروري هستند اما در غذاي روزانه ما بسيار كم اند اما اين مواد در مولكولهاي مواد غذايي بسيار زياداند بنابراين بدن ما بايد دستگاهي داشته باشد تا بتواند با تبديل هاي آ نها به مواد ضروري نيازهاي خود را تأمين كند چنين دستگاهي را دستگاه گوارش   مي گويند.

 دهان

كيفيت غذا دردهان تشخيص داده مي شود و طعم آن توسط پرزهاي چشايي مشخص مي شود. از طرف ديگر غذاها در دهان تكه تكه وخرد و له مي شوند دندانهاي پيش براي بريدن وتكه تكه كردن غذاها ودندان هاي آسيا براي خردكردن وآسيا كردن غذاست.
در دهان سه جفت غده ي بزاق ،زير زباني ،بنا گوشي وتحت فكي وجود دارد كه بزاق را به درون دهان    مي ريزند 99درصد بزاق آب و 1درصد آن را آنزيم ها تشكيل مي دهند. مثلا پتيالين كه يك نوع آميلاز است نشاسته را به قند تبديل مي كند.

به تغييراتي كه در عمل گوارش به روي غذا صورت مي گيرد هضم مي گويند.

آنزيم ها
آنزيم هاي گوارشي موادي هستند كه به انجام واكنش هاي شيميايي غذا كمك مي كنند و سرعت واكنش ها را تغيير مي دهند هر آنزيم بر ماده ي معيني اثرمي كند وبعد از فعاليت دست نخورده باقي مي ماند .

 

غذاها پس از اينكه با بزاق جويده ومخلوط شداند از چهار راه حلق عبور كرده و وارد مري مي شوند.
مري لوله اي است كه غذا را به روده انتقال مي دهد. مري حركات دودي(كرمي شكل)دارد.

 

معده
ديواره معده ازسه لايه خارجي، مياني و داخلي تشكيل شده است.لايه خارجي صفاق ناميده مي شود. لايه مياني كه از عضلات صاف تشكيل شده است داراي عضلات طولي ،حلقوي و مورب است اين عضلات هضم مكانيكي را انجام مي دهند وغذا را به روده منتقل مي كنند.لايه دروني معده كه چين خوردگي هاي زيادي دارد داراي سلول هاي ترشع كننده اسيد و آنزيم است.

 

جذب
پس از عمل هضم غذا،غذاها وارد خون شده و از آنجا به سلول مي روند. به عبور مولكول هاي ريز مواد غذايي ضروري بدن از لوله گوارش و رسيدن آن به خون جذب مي گويند. بيشتر عمل جذب در روده باريك صورت مي گيرد.

روده باريك
روده باريك لوله اي به قطر تقريبي 5/3 سانتي متر و طول 6 متر است كه بيشتر محوطه شكمي را اشغال مي كند. حدود 25 سانتي متر اوليه روده ي باريك را دوازدهه مي نامند كه بلافاصله از معده قرار دارد. مجاري كبد و لوزالمعده به اين بخش راه دارند.

 

جداره ي روده كوچك داراي چين خوردگي هاي فراواني است و هر يك از اين چين خوردگي ها خود داراي برجستگي هاي متعددي هستند كه پرز نام دارند. غشاء پوششي نازك پرزها و سطح زياد آنها موجب افزايش جذب مواد غذايي مي شود. به طوري كه سطح جذب آنها به 600 برابر افزايش مي يابد و مساحت آنها به حدود 200 متر مربع مي رسد.

كبد و كنترل مواد غذايي
كبد بزرگترين غده ي بدن است وزن آن حدود 1/1 تا 6/1 كيلوگرم و در بالا و سمت راست معده قرار داد. كبد داراي چهار قسمت يا لوب(Lobe) است. در زير لوب بزرگ طرف راست آن كيسه صفرا قرار دارد كه گلابي شكل است.

 

موادي كه از روده باريك جذب خون مي شوند از طريق سياهرگ باب به كبد مي روند. هرآنچه از روده باريك وارد خون مي شود به وسيله كبد كنترل مي شود.
مثلاً اگر مقدار قند ورودي به خون زياد باشد كبد آن را به گليكوژن تبديل و ذخيره مي كند و در موقع گرسنگي دوباره آن را به قند تبديل مي كند و به خون باز مي گرداند.
اگر مقدار قند خون باز هم زيادتر باشد كبد آن را به ليپيد تبديل مي كند و ليپيد حاصل را در نقاط مختلف بدن مثل اطراف كليه ها و ، پهلوها ذخيره مي كند.

 

 

سؤالات فصل ۱۱

 
جملات زير را با كلمات داده شده كامل كنيد.

 

الف) مقدار اضافي قند خون در كبد به ماده اي به نام	انتخاب كنيد نشاسته گليكوژن	تبديل مي شود.
ب) ايجاد تغييرات شيميايي در غذا ها بر عهده ي موادي است كه	انتخاب كنيد هورمون آنزيم	نام دارند .
ج) همه مواد غذايي كه از روده باريك وارد خون مي شوند در كبد	انتخاب كنيد ذخيره بازبيني	مي شوند .

 

عبارات صحيح و غلط را مشخص كنيد.

صحيح     غلط   

گزينه درست را انتخاب كنيد.
آمينو اسيدهاي جذب شده در بدن به ........... تبديل مي شوند.

 

محل كامل شدن عمليات گوارش در بدن كدام مورد است؟

 

كدام ماده به پراكنده شدن ذرات ريز چربي درآب، براي كمك به دستگاه گوارش لازم است ؟

 

براي هر عبارت كلمه مناسب انتخاب كنيد.

 

الف) كلريك اسيد مي سازد.	انتخاب كنيد مري دوازدهه روده بزرگ روده باريك معده لوز المعده
ب) آنزيم هايي مي سازد و به دوازدهه مي ريزد.	انتخاب كنيد مري دوازدهه روده بزرگ روده باريك معده لوز المعده
ج) غذا را از دهان به معده مي رساند.	انتخاب كنيد مري دوازدهه روده بزرگ روده باريك معده لوز المعده
د) بيشترين غذا در آنجا هضم و جذب مي شوند.	انتخاب كنيد مري دوازدهه روده بزرگ روده باريك معده لوز المعده
ه) شيره لوز المعده و صفرا در آنجا بر روي غذاها مي ريزند.	انتخاب كنيد مري دوازدهه روده بزرگ روده باريك معده لوز المعده
و) از دفع آب بدن جلوگيري مي كند.	انتخاب كنيد مري دوازدهه روده بزرگ روده باريك معده لوز المعده

نظرات شما عزیزان: